معماری منحصر به فرد کاروانسراها (رباط شرف)

در کتاب های تاریخی و سفرنامه های جهانگردی از مکان هایی به نام کاروانسراها، رباط و ساباط نام برده شده. کاروانسرای رباط شرف در نزدیکی شهر سرخس در حاشیه جاده ابریشم قرار دارد. نمای این رباط از داخل همانند کاخ است ولی از بیرون شبیه دژی بزرگ است.

کاروانسرا از ترکیب دو واژه تشکیل شده است که واژه اول به معنی گروهی از مسافران و واژه دوم به معنی خانه است. در اصل مکانی است که کاروان یا گروهی از مسافران را در خود جای می دهد. یک کاروان سرا باید اتاق، ایوان، انباری و طویله داشته باشد زیرا یک کاروان شامل اسب، شتر، بار و مسافر می شود پس باید مکانی باشد که تمامی این گزینه هارا پوشش دهد.

ساخت این کاروانسرا به دوره سلجوقیان بر می گردد. این بنا بارها مرمت شده. دلیل متمایز بودن این کاروانسرا نسب به کاروانسراهای کشور آجر کاری بسیار زیبای آن است که باعث شده این بنا را با نام موزه آجر کاری ایران نیز بشناسند و همین هنر آجرکاری ست که باعث شده نام این کاروانسرا بر سر زبان ها بیوفتد.

این بنا شامل کتیبه های آجرکاری شده نیز هست که در گوشه و کنار آن دیده می شود.

این کاروانسرا به سبک معماری رازی ساخته شده. معماری رازی مربوط به دوره سامانیان، سلجوقیان و خوارزمشاهیان است. این سبک معماری در دوره سلجوقیان به اوج خودش رسید.

در ساخت و تزئین ساختمان های آن دوران خشت های بزرگ و کوچک پخته نقشی اساسی داشتند. در ساخت این بنا دو عنصر اساسی آجر و گچ هستند.

بر روی قالب آجرها که در این بنا به کار رفته تراشکاری و نقش هایی دیده می شود که نمونه رنگی آن ها را بر روی کاشی و دیوار های بناهای قدیمی مشاهده می کنیم که این تصاویر و نقش ها در این بنا روی خود آجرها به تصویر کشیده شده است.

رعایت اصول معماری ایرانی در ساخت و طراحی این بنا و به کار گیری عنصری چون آجر باعث شده این کاروانسرا همچون عمارتی بی نظیر نمایان شود.

هنر آجر کاری در این بنای منحصر به فرد در تمامی دیوار ها و قوس های این بنا به چشم می خورد.در این کاروانسرا تقریبا تمام آجرهای به کار گرفته شده طرح دار هستند.